Sluis Hemrik
|
4. ALLE WYTZES, ontvanger Opsterlandse Veencompagnie 22-1-1759 Hemrik - 16-5-1841 Hemrik x Froukjen Luitzens Hemrik 16-2-1783 ged. 9-4-1758 Duurswoude - 20-7-1809 Hemrik dv Luitzen Luitzens en Aaltje Jans 1. Wytze 18-11-1783 Hemrik 2. Luitzen, 11-8-1785 - 12-4-1790 Hemrik 3. Jan 30-7-1787 Hemrik 4. Jeltje, 20-6-1789 - 5-10-1789 Hemrik 5. Luitzen 6-8-1790 Hemrik 6. Ruurd 8-1-1792 Hemrik 7. Sybe, 28-8-1793 - 14-9-1797 Hemrik 8. Jeltje, 23-10-1796 - 17-9-1797 Hemrik |
Alle Wytzes speelde een centrale bestuurlijke rol bij de vervening in Hemrik en Wijnjeterp. Hij was een van de 'architecten' van de Laweiscontracten, waarin de rechten en plichten van de veenbazen en -arbeiders werden vastgelegd. Daarbij valt overigens de kanttekening te maken dat de rechten voornamelijk aan de veenbazen toekwamen en de plichten aan de arbeiders. Van 1798 tot 1832 was Alle Wytzes ontvanger van de Opsterlandse Veencompagnie. J. Visscher beschrijft in 'Inventaris van het archief van de Opsterlandse Veencompagnie' deze veencompagnie als een consortium van aanzienlijke personen die als kapitaalverstrekkers optraden met betrekking tot de ontginning van hoogveengebieden. De ontvanger voerde het beheer over de dagelijkse gang van zaken. De woning van Alle Wytzes bij de Hemriker sluis kan daarom gerust een administratieve hotspot worden genoemd. Hij ontving o.a. huis- en landhuren, inkomsten uit de vaarten met sluizen, bruggen en wallen, opzetgeld, hond- en grondgelden, regelde het onderhoud van vaarten, sluizen, etc. en betaalde de belastingen en diverse andere posten. Tekeningen en bestekken voor verlaten, vaarten en bruggen in zijn eigen gemeente Opsterland, maar ook in buurgemeente Ooststellingwerf lagen ten huize van de ontvanger ter inzage. Verder fungeerde Alle Wytzes als curator bij de afhandeling van erfenissen.
Op 27 mei 1806 werd Alle Wytzes van der Sluis benoemd in het bestuur van de gemeente Opsterland. In de Napoleontische tijd werd Opsterland verdeeld in een aantal mairieën, en in 1811 werd Alle Wytzes aangesteld als 'maire' (burgemeester) van Lippenhuizen. Hieronder vielen ook de dorpen Hemrik en Wijnjeterp. Een van zijn achterkleinzoons, Jacob Jans, schijnt de eresabel van de maire nog in zijn bezit te hebben gehad, maar deze te hebben gebruikt voor het snoeien van wilgenbomen! Alle en zijn broer Jan gebruikten de achternaam Van der Sluis al een aantal jaren voordat het officieel verplicht werd een achternaam te kiezen.
Omdat hij als maire niet voor zichzelf kon verschijnen, werd de officiële vastlegging van de familienaam Van der Sluis door de adjunct-maire ondertekend.
In 1813, toen de Prins van Oranje werd uitgeroepen tot soeverein vorst, moesten de maires het veld weer ruimen en werden ze door schouten vervangen. In die tijd werd er blijkbaar niet zo zwaar aan getild dat iemand in een bestuurlijke functie de kant van de Fransen had gekozen, want op 30 april 1814 werd in Lippenhuizen als schout aangesteld: Alle Wytzes van der Sluis! Later werd hij assessor (wethouder), gewoon weer van de gemeente Opsterland!
Vier van de acht kinderen van Alle Wytzes en zijn vrouw Froukje Luitzens overleden jong. De zoons Wytze en Jan gingen het vervenersvak in en bouwden de centrale positie van hun vader waar mogelijk uit. Luitzen werd landmeter en aannemer, en jongste zoon Ruurd ging naar Leiden om daar theologie te studeren. De nakomelingen van Alle Wytzes hielden zijn naam lang in ere, want op 22 januari 1859 stelt zoon Jan aan zijn kinderen voor om de 100e geboortedag van grootvader te vieren.
In de kerk van Lippenhuizen bevond zich een grafsteen met opschrift:
1809 den 20 julij is in den heere gerust
de eerbare Froukje Lutzens
in leven huisvrouw van A.W. v.d. Sluis
oud zynde 51 jaren en legt alhier begraven
Waar deze steen is gebleven, is niet bekend. Enkele maanden nadat Alle Wytzes is overleden wordt op 20 september 1841 bij notaris Andreae te Beetsterzwaag zijn boedel onder de erfgenamen verdeeld. Te verdelen zijn: de boerderij Lippenhuizen 11, negen huizen, 35 ha. weiland, 12 ha. bouwland, 15 ha. hooiland, 70 ha. heide, 6 ha. bos en 5 ha. diversen. De totale waarde van de erfenis is f 14.199,-. De verdeling was als volgt
Wytze Alles van der Sluis kreeg:
8 ha. weiland, 17 ha. heide, wat bos en een huis te Hemrik
een huis en 3 ha. heide te Wijnjeterp
2 ha. weiland te Duurswoude
6 ha. hooiland in de Langerijp onder Terwispel
14 ha. heide te Hoornsterzwaag
Jan Alles van der Sluis kreeg:
twee huizen, 3 ha. weiland en 4 ha. bos te Lippenhuizen
een huis, 3 ha. bouwland, 4 ha. weiland te Hemrik
7 ha. heide te Wijnjeterp
1 ha. weiland te Duurswoude
De kinderen van Luitzen Alles van der Sluis, vertegenwoordigd door hun voogd Alle Jans van der Sluis, kregen:
drie huizen, 8 ha. weiland en 8 ha. heide te Hemrik
een huis te Lippenhuizen
5 ha. hooiland in de Korterijpen
De kinderen van Ruurd Alles van der Sluis, vertegenwoordigd door hun moeder Grietje Carolina Begemann, kregen:
de boerderij met 9 ha. weiland, 9 ha. bouwland, 9 ha. heide en wat bos te Lippenhuizen
4 ha. hooiland te Boornbergum
12 ha. heide te Donkerbroek
Twee pagina's uit de familiebijbel van Alle Wytzes